परिचय
बुद्ध जयन्ती हरेक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमाको दिन नेपाल र अन्य बुद्ध धर्म मान्ने देशहरूमा मनाइन्छ। यस दिनमा गौतम बुद्धको जन्म, ज्ञान प्राप्ति र निर्वाण प्राप्ति सम्झाइन्छ। नेपालमा विशेषगरी लुम्बिनी, कपिलवस्तु र बौद्ध स्थलहरूमा विशेष कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ।
बुद्ध जयन्ती केवल धार्मिक पर्व होइन; यसले समाजमा शान्ति, करुणा, सहिष्णुता र नैतिक मूल्यहरू बढाउने उद्देश्य राख्दछ। विद्यालय, मन्दिर, बौद्ध संघ–संस्था र समुदायले यस अवसरमा कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्छन्।
धार्मिक र सांस्कृतिक महत्व
पूजा र अनुष्ठान: बुद्ध जयन्तीमा बौद्ध मठ–मन्दिरहरूमा विशेष पूजा, पाठ र प्रार्थना गरिन्छ।
धर्मोपदेश र प्रवचन: बौद्ध गुरू र साधकहरूले धर्मोपदेश र प्रवचन मार्फत मानव जीवनमा करुणा, शान्ति र बुद्धि बढाउने उपायहरू बताउँछन्।
दीपदान र माला दर्शन: भक्तजनहरूले दीपदान, माला दर्शन र पूजा सामग्री चढाएर पुण्य कमाउँछन्।
समाज र शिक्षा
विद्यालय र विश्वविद्यालयमा बुद्ध जयन्तीको अवसरमा धर्म, शान्ति र सहिष्णुताबारे कार्यक्रम।
बालबालिकालाई करुणा, आत्म–सशक्तिकरण र नैतिक शिक्षा दिने गतिविधि।
सामाजिक जागरूकता अभियान, विशेषगरी हिंसा विरुद्ध र वातावरण संरक्षणमा।
परम्परा र उत्सव
लुम्बिनी, कपिलवस्तु, स्वयम्भू र बौद्ध स्तूपहरूमा विशेष मेला।
भक्तजनहरूले प्रार्थना, पूजा, प्रकट यात्रा र संगत–संगीत कार्यक्रममा भाग लिन्छन्।
बौद्ध साहित्य, चित्रकला र सांस्कृतिक प्रस्तुतिहरू प्रदर्शन।
निष्कर्ष
बुद्ध जयन्ती केवल जन्मोत्सव मात्र होइन, शान्ति, करुणा र नैतिक मूल्यको प्रतीक हो। यसले मानिसलाई जीवनमा शान्तिपूर्ण, करुणामय र सहिष्णु बनाउने प्रेरणा दिन्छ। नेपालमा बुद्ध जयन्तीले धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक जीवनलाई अझ गहिरो अर्थ दिन्छ।
