विश्व संस्कृत दिवस: भाषा र संस्कृतिको संरक्षण

विश्व संस्कृत दिवस प्रत्येक वर्ष मनाइने एक महत्वपूर्ण अवसर हो जसले संस्कृत भाषा र यससँग सम्बन्धित सांस्कृतिक, धार्मिक तथा साहित्यिक धरोहरको संरक्षण र प्रचार–प्रसारमा जोड दिन्छ। यो दिवस विश्वभरका विद्वान, शिक्षक, विद्यार्थी र भाषाशास्त्रीहरूले संस्कृत भाषाको महत्व, यसको साहित्यिक सम्पदा र सांस्कृतिक योगदानलाई स्मरण गर्ने अवसरको रूपमा मनाउँछन्। संस्कृत भाषा र यसको ऐतिहासिक महत्व संस्कृत […]

Continue Reading

स्थानीय देवी–देवताका जात्राहरू: ऐतिहासिक, सांस्कृतिक र धार्मिक दृष्टिकोण

नेपाल विविध जाति, भाषा, धर्म र संस्कृतिको संगम स्थल हो। यहाँको प्रत्येक समुदायले आफ्नै स्थानीय देवी–देवता वा शक्तिपीठलाई पूजा गर्ने परम्परा छ। यी देवी–देवताका जात्राहरू केवल धार्मिक अनुष्ठान मात्र होइन, सामाजिक एकता, सांस्कृतिक प्रदर्शन, ऐतिहासिक परम्परा र समुदायको पहिचानको प्रतीक पनि हुन्। स्थानीय देवी–देवता र जात्राहरूको महत्व स्थानीय देवी–देवता प्रायः क्षेत्रीय परम्परा, प्राकृतिक वातावरण र […]

Continue Reading

अमावस्या उपवास र परम्परा

अमावस्या, जसलाई “नयाँ चन्द्रको दिन” भनिन्छ, प्रत्येक महिनाको कृष्ण पक्षको अन्तिम दिन पर्छ। यस दिन चन्द्रमा पूर्णतया अदृश्य हुन्छ र रात पूर्ण अन्धकारमय देखिन्छ। वैदिक दर्शन, हिन्दू धर्मशास्त्र, र लोकपरम्परामा अमावस्यालाई आध्यात्मिक शुद्धि, पितृ तर्पण, दान–पुण्य र साधनाका लागि विशेष दिनका रूपमा मानिन्छ। केवल खगोलिय दृष्टिले होइन, सांस्कृतिक, धार्मिक र सामाजिक दृष्टिले पनि यो दिन […]

Continue Reading

पापनाशिनी एकादशी: उपवास र धार्मिक महत्व

पापनाशिनी एकादशी हिन्दू धर्ममा अत्यन्त पवित्र र महत्वपूर्ण व्रत हो। यो एकादशी शुक्ल पक्षको एकादशी मा पर्छ र यस दिन व्रत बस्दा भक्तजनले भगवान विष्णुको विशेष कृपा र आशीर्वाद पाउने विश्वास राख्छन्। पापनाशिनी एकादशीले जीवनका पापहरू नाश गर्ने, मानसिक शान्ति ल्याउने, आध्यात्मिक उन्नति गर्ने र मोक्षप्राप्तिको मार्ग प्रशस्त गर्ने धार्मिक महत्त्व राख्छ। पापनाशिनी एकादशीको धार्मिक […]

Continue Reading

स्वामी शशिधर जन्मजयन्ती: जीवन, दर्शन र शिक्षाहरू

स्वामी शशिधर महान् वैदिक पण्डित, दार्शनिक, समाजसुधारक तथा आध्यात्मिक साधकका रूपमा स्मरण गरिन्छ। उहाँको जन्मजयन्तीलाई धार्मिक, सांस्कृतिक र आध्यात्मिक दृष्टिले अत्यन्त महत्त्वपूर्ण दिन मानिन्छ। नेपाल लगायत भारतका धेरै क्षेत्रहरूमा उहाँको जन्मजयन्ती श्रद्धा, भक्ति र आध्यात्मिक साधनासहित मनाइन्छ। जीवन परिचय स्वामी शशिधरको जीवन सत्य, धर्म र ज्ञानको खोजीमा समर्पित थियो। उहाँ बाल्यकालदेखि नै वेद, उपनिषद्, पुराण […]

Continue Reading

नवग्रह शान्ति पूजा: ग्रहदोष निवारण विधि

परिचय नवग्रह शान्ति पूजा ग्रहदोषबाट आउने नकारात्मक प्रभाव कम गर्न र ग्रहहरूको सकारात्मक प्रभाव बढाउन गरिन्छ। वैदिक अनुष्ठान अनुसार पण्डितीय मार्गदर्शनमा गर्दा यो पूजा अझ प्रभावकारी मानिन्छ। आवश्यक सामग्री नवग्रह मूर्ति/चित्र वा नवग्रह यन्त्र कलश, पानी, पञ्चामृत दियो, घिउ, धूप, अगरबत्ती पुष्प, फलफूल, नैवेद्य (प्रसाद) कुमकुम, चामल, हल्दी पवित्र कपडा र सरसफाइ सामग्री हवन सामग्री […]

Continue Reading

आश्विन २०८२ मासिक राशिफल: सूर्य-लग्नमा आधारित एक विस्तृत ज्योतिषीय विश्लेषण

खण्ड १: ज्योतिषीय प्रस्तावना र आश्विन महिनाको समग्र ऊर्जा यो मासिक राशिफल वैदिक ज्योतिषको एक विशिष्ट र गहन सिद्धान्तमा आधारित छ, जसलाई ‘सूर्य-लग्न’ विश्लेषण भनिन्छ। सामान्यतया प्रचलित राशिफलहरू चन्द्रमाको स्थितिलाई आधार मानेर तयार पारिन्छन्, जसले व्यक्तिको मन र भावनात्मक अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । तर, यस विश्लेषणमा चन्द्रमालाई पूर्ण रूपमा अलग राखी, सौर्यमण्डलका राजा र आत्माका […]

Continue Reading

कुन्डली मार्फत आफ्नो व्यक्तित्व बुझ्ने तरिका

नेपाली ज्योतिषशास्त्रमा कुन्डली वा जन्म कुण्डली व्यक्तित्व, व्यवहार, क्षमता, रुचि, कमजोरी र जीवनका महत्वपूर्ण निर्णयहरू बुझ्ने एउटा शक्तिशाली उपकरण हो। ग्रह, नक्षत्र, तिथि र लग्नको आधारमा जन्म कुण्डलीले व्यक्ति सम्बन्ध, करियर, स्वास्थ्य, शिक्षा र व्यक्तिगत विकासमा मार्गदर्शन दिन्छ। नेपालमा कुन्डलीको परम्परा सदियौँदेखि विवाह मिलान, व्यवसाय, स्वास्थ्य, शिक्षा र जीवन योजनामा प्रयोग हुँदै आएको छ। आधुनिक […]

Continue Reading

संक्रान्ति व्रत: मासिक सूर्य राशिको परिवर्तन र यसको महत्व

नेपालमा हिन्दू परम्परामा संक्रान्ति व्रत अत्यन्तै महत्वपूर्ण अभ्यास हो। सूर्यको प्रत्येक राशिमा प्रवेशसँग सम्बन्धित यी मासिक व्रतहरू धार्मिक, आध्यात्मिक, स्वास्थ्य र सांस्कृतिक दृष्टिले महत्वपूर्ण छन्। प्रत्येक संक्रान्ति सूर्यको ऊर्जा र मौसमसँग मेल खाने समय हो, जसले शरीर, मन र आत्मालाई सन्तुलित राख्न मद्दत पुर्‍याउँछ। संक्रान्ति के हो? शब्द “संक्रान्ति” को अर्थ हुन्छ “परिवर्तन” वा “गमन”। […]

Continue Reading

अनलाइन पूजा: नेपालीहरूले कसरी चाडपर्व अनलाइन मनाउँछन्

नेपाल पर्व–उत्सव, धार्मिक आस्था र सांस्कृतिक परम्पराहरूले भरिपूर्ण देश हो। प्रत्येक महिनामा कुनै न कुनै धार्मिक महत्व हुन्छ—दशैं र तिहारजस्ता भव्य पर्वदेखि माघे संक्रान्ति वा बाला चतुर्दशीजस्ता साना संस्कारसम्म। परम्परागत रूपमा पूजा–आजा परिवारसँगै भेला भएर, मन्दिरमा गएर, र पुजारीको मार्गदर्शनमा प्रत्यक्ष रूपमा हुने गर्थ्यो। तर आजको आधुनिक जीवनशैली, वैदेशिक रोजगार र डिजिटल प्रविधिले नयाँ अभ्यास […]

Continue Reading