नेपाल पर्व–उत्सव, धार्मिक आस्था र सांस्कृतिक परम्पराहरूले भरिपूर्ण देश हो। प्रत्येक महिनामा कुनै न कुनै धार्मिक महत्व हुन्छ—दशैं र तिहारजस्ता भव्य पर्वदेखि माघे संक्रान्ति वा बाला चतुर्दशीजस्ता साना संस्कारसम्म। परम्परागत रूपमा पूजा–आजा परिवारसँगै भेला भएर, मन्दिरमा गएर, र पुजारीको मार्गदर्शनमा प्रत्यक्ष रूपमा हुने गर्थ्यो। तर आजको आधुनिक जीवनशैली, वैदेशिक रोजगार र डिजिटल प्रविधिले नयाँ अभ्यास जन्माएको छ—अनलाइन पूजा।
अनलाइन पूजा भनेको इन्टरनेटमार्फत सम्पन्न गरिने धार्मिक सेवा हो, जसमा भक्तजनले जुनसुकै स्थानबाट पूजा–विधिमा सहभागी हुन सक्छन्। पुजारीसँग भिडियो कल, मन्दिरको प्रत्यक्ष प्रसारण वा मोबाइल एपमार्फत नेपालीहरूले आफ्नो संस्कारसँग सम्बन्ध कायम राखिरहेका छन्।
अनलाइन पूजा किन लोकप्रिय भए?
वैदेशिक रोजगारी र अध्ययन – लाखौं नेपाली विदेशमा बस्छन्। उनीहरूका लागि अनलाइन पूजाले टाढैबाटै चाडपर्वमा सहभागी हुने सुविधा दिएको छ।
समय र सुविधा – शहरको व्यस्त जीवनमा लामो पूजा गर्ने समय नहुँदा सजिलो र छिटो अनलाइन सेवातर्फ आकर्षण बढेको छ।
महामारीको प्रभाव – कोभिड–१९ महामारीले मन्दिर र परिवारहरूलाई डिजिटल पूजा अपनाउन बाध्य बनायो।
सुगमता – बृद्ध, असक्षम वा यात्रा गर्न नसक्ने भक्तजनले पनि अनलाइन दर्शन र पुजारी सेवा पाउन थालेका छन्।
अनलाइन पूजा कसरी हुन्छ?
मन्दिरको प्रत्यक्ष प्रसारण – पशुपतिनाथ, जानकी मन्दिरजस्ता प्रमुख धामहरूले युट्युब वा फेसबुकमा पूजा प्रसारण गर्छन्।
भिडियो कलमार्फत पूजा – पुजारीहरूले परिवारसँग जुम, गूगल मिट वा वाट्सएपमार्फत पूजा सञ्चालन गर्छन्।
मोबाइल एप र पोर्टल – पूजाको बुकिङ, ज्योतिष परामर्श, र प्रसाद डेलिभरीजस्ता सेवा उपलब्ध हुन्छन्।
डिजिटल दक्षिणा – भक्तहरूले ई–सेवा, खल्ती वा अनलाइन बैंकिङमार्फत चढुवा पठाउँछन्।
अनलाइन हुँदै गएका प्रमुख पर्वहरू
दशैं र तिहार – विदेशमा रहेका परिवारले भिडियो कलमार्फत टीका र आशीर्वाद पाउँछन्। मन्दिरहरूमा दुर्गा र लक्ष्मी पूजाको प्रत्यक्ष प्रसारण पनि हेर्न सकिन्छ।
तीज – महिलाहरूले अनलाइन भजन, कीर्तन र उपवास पूजा संसारभरका नेपाली समुदायसँगै मनाउँछन्।
शिवरात्रि – पशुपतिनाथ मन्दिरको भव्य कार्यक्रमलाई हजारौं भक्तहरूले अनलाइन अवलोकन गर्छन्।
जनै पूर्णिमा र राखी – पुजारीहरूले अनलाइन संकल्प गरेर रक्षा सूत्र हुलाकमार्फत पठाउँछन्।
माघे संक्रान्ति र बाला चतुर्दशी – पुजारीहरूले परिवारको तर्फबाट संकल्प गरेर अनलाइन आशीर्वाद दिन्छन्।
अनलाइन पूजाका फाइदा
प्रवासी नेपाली र युवामा संस्कृति निरन्तरता दिन सहयोग।
परिवार र पुस्ताबीच दूरी भए पनि सम्बन्ध कायम राख्ने।
समयअनुसार लचिलो र सुविधाजनक।
बृद्ध, व्यस्त वा असक्षम व्यक्तिहरूलाई पूजामा सहभागी हुने अवसर।
चुनौती र आलोचना
कतिपयको भनाइमा प्रत्यक्ष सहभागिता बिना पूजाको आत्मा अधुरो हुन्छ।
ग्रामीण क्षेत्रमा इन्टरनेट पहुँच अझै सीमित छ।
केही सेवाले व्यावसायिकरण गर्दा धार्मिक भावनामा कमी आउन सक्छ।
भविष्य
अनलाइन पूजाले परम्परागत अभ्यासलाई विस्थापित गर्ने होइन, बरु पूरक बन्नेछ। घरमा हुनेहरूका लागि प्रत्यक्ष पूजा रहिरहनेछ भने विदेश वा टाढा हुनेहरूका लागि डिजिटल विकल्प निरन्तर बढ्नेछ। मन्दिर र सांस्कृतिक संस्थाहरूले अझै गुणस्तरीय अनलाइन प्लेटफर्म विकास गर्ने सम्भावना छ।
एप स्पटलाईट: मेरो नेपाल
यदि तपाईं आफ्नो धर्म, संस्कृति र चाडपर्वसँग सजिलै जोडिन चाहनुहुन्छ भने मेरो नेपाल एप आदर्श विकल्प हो। यसले निम्न सुविधा दिन्छ:
चाडपर्व सम्झना – कुनै महत्वपूर्ण पूजा वा व्रत छुट्दैन।
अनलाइन पूजा बुकिङ – पुजारीसँग प्रत्यक्ष अनलाइन पूजा।
ज्योतिष र राशिफल – दैनिक तथा व्यक्तिगत फलादेश।
मन्दिर जानकारी – प्रमुख नेपाली मन्दिरहरूको विवरण।
समुदाय अपडेट – घर र विदेश दुवै ठाउँका सांस्कृतिक समाचार।
👉 डाउनलोड गर्नुहोस्: मेरो नेपाल एप
काठमाडौंमै हुनुहोस् वा संसारको अर्को कुनामा, मेरो नेपाल एपले तपाईंलाई आफ्नो जरा र आस्थासँग जोडिरहन्छ।
