परिचय
हिन्दू संस्कृति समयलाई केवल घडीले देखाउने संख्यामा मात्र सीमित गर्दैन। समयलाई ब्रह्माण्डीय ऊर्जा, ग्रहहरूको गति, र आध्यात्मिक प्रभावसँग जोडेर हेर्छ। यही कारणले आज पनि धेरै मानिसहरू कुनै पनि काम सुरु गर्नु अघि पञ्चाङ्ग हेर्छन्, राहु काल टार्छन्, चौघडिया जाँच्छन्, र महत्वपूर्ण संस्कारका लागि शुभ मुहूर्त पर्खन्छन्।
यस लेखमा हामीले राहु काल, चौघडिया, र शुभ मुहूर्त को विस्तृत व्याख्या गर्नेछौं, साथै यसले कसरी हाम्रो दैनिक जीवनलाई मार्गदर्शन गर्छ भन्ने बारेमा छलफल गर्नेछौं।
राहु काल: दिनको अशुभ समय
राहु काल भनेको प्रत्येक दिन पर्ने करिब ९० मिनेटको अवधि हो जुन राहु ग्रहको प्रभावमा रहन्छ। राहुलाई छायाग्रह भनिन्छ, जसको प्रभाव भ्रम, ढिलाइ, र कठिनाइसँग जोडिन्छ।
सधैँ ९० मिनेट – तर सुरुवात र अन्त्य समय सूर्योदयअनुसार बदलिन्छ।
वार अनुसार फरक – आइतबारको राहु काल र शनिबारको राहु काल अलग हुन्छ।
नयाँ काम सुरु नगर्ने – व्यापार, सम्झौता, यात्रा वा पूजा सुरु नगरी टारिन्छ।
चौघडिया: दैनिक जीवनको समय–नक्सा
“चौघडिया” भन्नाले चार घडी जनाउँछ। एक घडी २४ मिनेट हुन्छ, त्यसैले चौघडिया ९६ मिनेट बराबर हुन्छ। दिन र रातलाई ८–८ वटा चौघडियामा विभाजन गरिन्छ, जसले गर्दा कुल १६ चौघडिया हुन्छ।
चौघडियाका प्रकारहरू:
शुभ – कुनै पनि काम सुरु गर्न उत्तम।
लाभ – व्यापारिक कामका लागि लाभदायी।
अमृत – अत्यन्त शुभ मानिन्छ।
चल – यात्रा वा हिँडडुलका लागि राम्रो।
रोग – स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्या ल्याउने विश्वास, टारिन्छ।
काल – हानी र घाटा दिने, टारिन्छ।
उद्वेग – चिन्ता र तनाव ल्याउने, नयाँ काम नगर्ने।
शुभ मुहूर्त: सटीक शुभ समय
शुभ मुहूर्त भनेको ग्रह–नक्षत्र, तिथि, योग, करण, र व्यक्ति अनुसार गणना गरेर जोतिषहरूले बताउने सटीक शुभ समय हो।
प्रयोग हुने अवसर
विवाह
गृह प्रवेश
नामकरण
व्यापार वा उद्योग उद्घाटन
धार्मिक पूजापाठ
तुलना: राहु काल, चौघडिया र शुभ मुहूर्त
| पक्ष | राहु काल | चौघडिया | शुभ मुहूर्त |
|---|---|---|---|
| अवधि | ९० मिनेट दैनिक | ९६ मिनेट हरेक | फरक–फरक |
| प्रकृति | अशुभ मात्र | शुभ र अशुभ दुवै | अत्यन्त शुभ |
| प्रयोग | नयाँ काम टारिन्छ | दैनिक कार्यमा मार्गदर्शन | ठूला घटनामा मात्र |
| गणना पद्धति | सूर्योदय आधार | पञ्चाङ्ग विभाजन | पञ्चाङ्ग + ग्रह स्थिति |
वैज्ञानिक दृष्टिकोण
धेरै मानिसहरूले यसलाई विश्वास र परम्परासँग मात्र जोड्छन्। तर मनोवैज्ञानिक दृष्टिकोणले हेर्दा, शुभ समय पर्खेर काम सुरु गर्दा मानिसमा आत्मविश्वास बढ्छ। यसले काममा लगन र सकारात्मक सोच ल्याउँछ।
दैनिक जीवनमा कसरी प्रयोग गर्ने?
राहु काल टार्नुहोस् – कुनै नयाँ काम सुरु नगर्नुहोस्।
चौघडिया हेर्नुहोस् – यात्रा, बैठक वा सानो निर्णय गर्दा।
शुभ मुहूर्त खोज्नुहोस् – विवाह, व्यापार उद्घाटन वा संस्कार गर्दा।
सामान्य प्रश्नहरू (FAQs)
१. राहु कालमा पूजा गर्न मिल्छ?
जारी पूजा गर्न मिल्छ तर नयाँ पूजा सुरु गर्न मिल्दैन।
२. चौघडिया सबै ठाउँमा प्रयोग हुन्छ?
हो, तर गुजरात, राजस्थान, नेपालका केही क्षेत्रमा बढी प्रचलित छ।
३. शुभ मुहूर्त राहु कालसँग मिल्न सक्छ?
सक्दैन, शुभ मुहूर्त निर्धारण गर्दा राहु काल टारिन्छ।
४. मोबाइल एप प्रयोग गर्न मिल्छ?
हो, दैनिकीका लागि एप उपयोगी हुन्छ। तर विवाह वा ठूला संस्कारमा जोतिषसँग परामर्श गरिन्छ।
निष्कर्ष
राहु काल, चौघडिया, र शुभ मुहूर्त केवल परम्परागत विश्वास मात्र होइनन्, यी जीवनलाई व्यवस्थित गर्ने समय–प्रणाली हुन्। यी पद्धतिहरूले मानिसलाई सही समय छान्न सिकाउँछन्, जसले काम सफल हुने सम्भावना बढाउँछ।
आजको डिजिटल युगमा पनि मानिसहरूले मोबाइल एप, अनलाइन पञ्चाङ्ग, वा जोतिषमार्फत यी समयहरू जाँचिरहेका छन्। यसले प्रमाणित गर्छ—सबै घडी समान हुँदैनन्, केही घडीले सफलता ल्याउँछन् भने केहीले धैर्य सिकाउँछन्।
दैनिक जीवन सजिलो बनाउन: Mero Nepal एप
अब तपाईंलाई राहु काल, चौघडिया, र शुभ मुहूर्त खोज्न पुस्तक पल्टाउनै पर्दैन। Mero Nepal एप मार्फत तपाईंले सजिलै दैनिक पञ्चाङ्ग, तिथी, नक्षत्र, राहु काल, चौघडिया, र शुभ मुहूर्त जाँच्न सक्नुहुन्छ।
👉 डाउनलोड लिंक: Mero Nepal एप
