प्रस्तावना
पास्नी, जसलाई धान खाने दिन पनि भनिन्छ, नेपाली संस्कृतिको एउटा महत्वपूर्ण परम्परा हो। यस दिन बच्चालाई पहिलो पटक भात खुवाइन्छ, जसले बच्चा ठोस खाना खान तयार भएको जनाउँछ। परिवारको भेला, आशिर्वाद र रमाइलोसँगै यो संस्कार जीवनको नयाँ अध्यायको प्रतीक बनेको छ।
ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्व
ठोस खानातर्फ प्रवेश: छोरीलाई ५ महिनामा र छोरा बच्चालाई ६ महिनामा पास्नी गर्ने चलन छ।
धानको प्रतीकात्मकता: धान नेपाली समाजको मुख्य अन्न हो, जसले जीवन, स्वास्थ्य र समृद्धिको प्रतिनिधित्व गर्छ।
दीर्घायुको कामना: ठुलाबाबु, ठुलआमा वा अन्य ज्येष्ठ व्यक्तिले पहिलो चामल खुवाउँछन् र स्वास्थ्य तथा दीर्घायुको आशिर्वाद दिन्छन्।
पास्नी संस्कारका विधिहरू
१. तयारी
घरमा विशेष भोजन, सजावट, र परम्परागत सामग्री तयार गरिन्छ।
बच्चालाई नयाँ र परम्परागत पोशाकमा सजाइन्छ।
२. चामल खाने दिन
ज्येष्ठ परिवारजनले बच्चालाई पहिलोपटक भात खुवाउँछन्।
अन्य नातेदार र पाहुनाले पनि पालैपालो खाना खुवाउँदै आशिर्वाद दिन्छन्।
३. उपहार र आशिर्वाद
बच्चालाई कपडा, गरगहना, पैसा आदि दिने चलन छ।
ज्येष्ठ व्यक्तिहरूले स्वास्थ्य, बुद्धि र समृद्धिको कामना गर्छन्।
४. उत्सव र भोज
संस्कारपछि संगीत, नाचगान र भोज गरिन्छ।
दाल–भात, मासु, सेल रोटी, मिठाई जस्ता परिकार पाहुनालाई खुवाइन्छ।
आधुनिक अभ्यास
आजकल धेरै परिवारले:
रेस्टुरेन्ट वा पार्टी प्यालेसमा पास्नी गर्ने गरेका छन्।
फोटो र भिडियोमार्फत सम्झना सुरक्षित गर्ने गरेका छन्।
परम्परागत संस्कारलाई आधुनिक शैलीसँग मिसाएर मनाउने गरेका छन्।
निष्कर्ष
पास्नी केवल बच्चाको पहिलो भोजन मात्र होइन, यो जीवन, संस्कृति र समुदायको उत्सव हो। यसले परिवारबीचको सम्बन्ध बलियो बनाउँछ, आशीर्वादको महत्व देखाउँछ र नेपाली समाजमा खाद्य संस्कृति तथा समृद्धिको प्रतीक व्यक्त गर्छ।
Mero Nepal App: संस्कार र पर्वबारे थप जानकारी
यदि तपाईंलाई नेपाली संस्कार, पर्व र धार्मिक परम्परा बारेमा थप जानकारी चाहिएमा, Mero Nepal App प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। यसमा दशैँ, तिहार, पास्नी, विवाह संस्कारदेखि दैनिक पूजा विधिसम्म सबै सामग्री सजिलै पाउन सकिन्छ।
